Historia

Miejscowość Świerklany(Swrklant) figurowała w spisach już w 1300 r. i należy do najstarszych na ziemi rybnicko-wodzisławskiej. Z Świerklan wyodrębniły się w XVII w. Świerklany Górne i Świerklany Średnie, które później były nazywane Świerklanami Dolnymi. Nazwa Świerklany wywodzi się od terenu porośniętego świerkami, które z biegiem lat zostały całkowicie wycięte. Liczba mieszkańców wtedy wynosiła ok. 100 osób.
Pierwsze zabudowania powstały na obszarach określanych jako Kościelec, Kekecina, Sześć Chałup oraz wzdłuż ulicy Wiejskiej i Parytetycznej. W 1516 r. Świerklany wraz z całym Śląskiem weszły w skład monarchii habsburskiej. Świerklany Górne w 1682 r. były wliczane w skład rybnickiego państwa stanowego, które przynależało do powiatu raciborskiego. W 1740 r. Śląsk wraz z ziemią rybnicką zostaje przejęty przez króla pruskiego, Fryderyka II. Na południowy Śląsk zaczęli napływać niemieccy osadnicy, którzy osiedlali się w opuszczonych zagrodach lub zakładali nowe wsie niemieckie. W Świerklanach ok. 1770 r. powstała nowa osada o nazwie Altenstein oznaczająca Stary Kamień(później Kucharzówka). Z biegiem lat koloniści ulegli polonizacji. Poprzez zmiany administracyjne państwa pruskiego wieś została podzielona na Świerklany Górne, które należały do hrabiego Węgierskiego i Dolne, które należały do Ziemięckiego. Liczba ludności sięgnęła 843 osoby. W 1788 r. władze pruskie wykupiły ziemie rybnickiego państewka stanowego. W 1818r. nastąpiła reorganizacja administracji w ten sposób utworzono powiat rybnicki do którego należały Świerklany. Dotąd miejscowa ludność posługiwała się wyłącznie językiem polskim. Dopiero w roku 1872 język niemiecki został wprowadzony do szkół. Po germanizacji nazwisk i imion oraz nazw miejscowości Świerklany przyjęły nazwę Schwirklan Ober (Górne) i Schwirklan Nieder (Dolne).

Pod koniec XVIII w. powstał dwór w Świerklanach Dolnych, który wśród mieszkańców pozostał jako Zamek Rycerski lub Baronowiec. Na skutek zadłużenia się dworu został on przekazany mieszkańcom Świerklan i okolicznych wsi. Na ten okres datuje się powstanie wielkich gospodarstw rolnych. Po baronie, zamek wraz z 25 ha ziemi kupił Ignacy Maciończyk. Na terenie Świerklan Górnych znajdowały się cztery dwory. Pierwszy z nich był usytuowany w okolicach ulicy Szerockiej, a właścicielem była rodzina Hermanów. Po wojnie dworek i budynki uległy dewastacji. Drugi dworek w Świerklanach Górnych znajdował się przy ulicy Kościuszki, a właścicielem był pan Jaworski. Dworek zbankrutował a majątek został sprzedany wielu właścicielom. Część była wykorzystana pod szkołę. Podczas wojny w 1945 r. budynek został częściowo spalony. Ocalałą część przejął od kopalni i wyremontował Karol Smołka na dom jednorodzinny, który przetrwał do dziś. Trzeci dwór w Świerklanach Górnych to dwór Polusa, który znajdował się niedaleko legendarnego buku. Dworek do końca wojny spełniał funkcję karczmy. Został on rozebrany. Czwartym dworem w Świerklanach Górnych był dwór Frankenberga.

Pod koniec XIX w. Świerklany posiadały swój kosciół, cztery karczmy, dwa młyny, kuźnię oraz sklep. Pierwsza szkoła w Świerklanach Dolnych powstała w 1812r. i była obowiązkowa dla wszystkich dzieci w wieku od 6 do 13 lat. W szkole obowiązywał wyłącznie język niemiecki. Szkoła mieściła się najpierw w budynku drewnianym, a w 1857 r. już w budynku murowanym. W 1861 r. Świerklany zamieszkiwało 801 osób, a w roku 1920 mieszkańców było już 1374 osób. W okresie XX w. mieszkańcy znaleźli zatrudnienie w kopalniach i hutach. Podczas blebiscytu na Górnym Śląsku ludność Świerklan opowiedziała się za przynależeniem do Polski. Dnia 4 lipca 1922 r. datuje się ostateczną przynależność Świerklan do polski.

Po spaleniu się drewnianego kościoła w 1928r. od razu przystąpiono do budowy nowego. Budowę nowego kościoła zaczęto 30 kwietnia 1929r. a ukończono w 1930r. W 1939r. miejscowość liczyła 3251 mieszkańców. Świerklany posiadały kościól, istniały dwie szkoły, funkcjonowała cegielnia i działało kilka sklepów. Ten dynamiczny rozwój miejscowości zakłócił wybuch II wojny światowej.
W roku 1945 Świerklany były świadkiem marszu śmierci. Więźniowie byli prowadzeni z Oświęcimia i z Czechowic w kierunku Wodzisławia. Zebrano 11 ciał kobiet i 5 ciał mężczyzn, których część zostało pochowanych na cmentarzu w Świerklanach. Podczas wyzwolenia w 1945r. zginęło 170 żołnierzy w Świerklanach jak i w okolicach. Żołnierze rosyjscy grabili domostwa i według naocznych świadków zabili 10 mieszkańców Świerklan. Już w pierwszym dniu wolności władza w Świerklanach była przekazana miejscowym działaczom.
Obecnie Świerklany składają się z sołectw takich jak: Świerklany Górne, Świerklany Dolne i Jankowice, z siedzibą w Jankowicach.

źródło: ks. Krzysztof Zimończyk SCJ “Świerklany” i “Dzieje Świerklan”.